Hoewel digitale kunst zoals we het nu kennen nog geen lange geschiedenis opbouwde, stel ik wel vast dat de ontdekking van en het onderzoek naar virtualiteit, als een van de kenmerken van digitale kunst, al een lange weg aflegde. Men zou zelfs kunnen argumenteren dat de eerste grotschilderingen reële uitingen zijn van een virtuele menselijke verbeeldingskracht. Zelf aanvaard ik de inzet van nieuwe technologieën van groter belang voor de snelle ontwikkeling van digitale kunst in de 20ste eeuw. Maar dan nog kijken we terug op een langdurende evolutie die begint bij de eerste uitvinding van de camera obscura in het China van de 5de eeuw voor Christus.
Digitale kunst biedt niet zomaar verstrooiing. Het houdt de zintuigen en het verstandelijke vermogen juist op het scherp van de snee. Het schept en scherpt het verlangen om de veranderende verstandhouding van mens en virtuele omgeving vorm te geven. Digitale kunst neemt zelf ook voortdurend veranderende vormen aan. Elke opsomming is om deze reden bij voorbaat onvolledig. Hebben we het over digitale kunst, is dit dan hetzelfde als elektronische kunst, virtuele kunst, software kunst of computer kunst? Bestaat er ook zoiets als robotkunst? En wat te doen met digitale poëzie of hacktivisme? De continue metamorfose van deze amorfe amoebe maken het moeilijk te identificeren, laat staan te catalogiseren of te preserveren.
Van de eerste Artefact tentoonstellingen in het STUK in Leuven tot het Courtisane Festival in de Vooruit in Gent, als toeschouwer weet ik de afgelopen 10 jaar zeker en vast te genieten van digitale kunst in eigen land. Ook als theaterdramaturg was ik nauw betrokken bij het digitale performance collectief Crew dat multimediaal ervaringstheater maakt en momenteel lof oogst op het hele Europese continent.
Spreken we over digitale kunst op internet dan onderscheiden we eerst en vooral gedigitaliseerde kunst dat op internet gepresenteerd wordt (bv. het Google Art Project) en digitale kunst dat internet als primair medium of instrument inzet of ter discussie stelt. Internetkunst verken ik vanuit pioniers & projecten, collecties & collectieven en theorie & toekomst.
Deze video's introduceren je tot het digitale museumbezoek. De eerste video beschouw je best als een soort handleiding. In de tweede video werp je een blik achter de schermen van het project. Voor de volledigheid voeg ik er per land de verschillende deelnemende musea aan toe. Opmerkelijk is dat er verschillende Nederlandse, maar geen enkel Belgisch museum aan dit project deelneemt.
Zo kan je ook eigen collecties samenstellen met kunstwerken uit de verschillende musea, bv. een collectie met visionaire kunstwerken. Minpunt zijn wel de beperkte opties om je eigen collectie te delen: je kan enkel de link opvragen en doorsturen per mail en naar Facebook, Twitter en Buzz. Hoog tijd voor Google om dit te actualiseren, want hun eerste Twitter evenknie 'Buzz' wordt begin 2012 uit de ether gehaald. De link naar Buzz geeft nu al een 404 fout.
Toen ik tijdens Artefact 2006 in Leuven de virtuele idylle van The Endless Forest, een multiplayer game ontworpen en geregisseerd door Auriea Harvey & Michaël Samyn, mocht spelen, werd de romantische visie van het eindeloze online woud bevolkt, door dartelende herten, me eensklaps duidelijk. Hacktivisme, als tegenhanger van deze visie protesteert en manifesteert juist tegen de onvolmaaktheden in ons dagelijkse virtuele bestaan. Los van het artistieke niveau van deze interventies heeft het vaak veel weg van een verzetsbeweging (zoals http://fffff.at/), en niet zelden weegt ook het politieke aspect van bepaalde optredens door zoals bv. Anonymous met acties reageerde tegen de aantijgingen aan het adres van WikiLeaks en stichter Julian Assange.
Internetkunst: pioniers en projecten
Spreken we over pioniers en de projecten van deze pioniers, dan gaan we terug tot midden jaren 90. In 1996 ontving Vuk Cosic een onleesbare mail van een anoniem verzendadres. Enkel de letters 'net art' vielen hem op. Zo gaf een kunstenaar volgens verschillende bronnen voor de eerste keer een naam aan zijn online activiteit. Visuele en sonore digitale kunst bestaan natuurlijk al langer. Maar voor internetkunst moeten we slechts een vijftiental jaren terug in de tijd gaan om te graven naar de wortels ervan.
Arcangel Constantini is een Mexicaanse kunstenaar en pionier op vlak van internetkunst. Ook sonore installaties en visuele performances behoren tot het arsenaal van zijn beeldtaal. Zijn kunstwerken balanceren op de grens van ludiek, experimenteel en maatschappijkritisch.
Arcangel Constantini vond de mosterd voor zijn werken bij afgedankte gebruiksvoorwerpen die hij in de straten van Mexico vond. Met behulp van zijn kennis van elektronische technieken maakte hij bv. toestellen die geluid en beeld vervormen door middel van tactiele toetsen.
Brian Mackern is een netkunstenaar afkomstig van Uruguay. Hij experimenteerde al vroeg met interactieve webapplicaties waarmee gebruikers beelden en geluiden te mixen.
Zijn hoofdwerk is de Network Latino Database. Deze database was een kunstwerk op zich dat Zuid-amerikaanse internetkunst in kaart brengt. Bezoek je nu de website dan tref je enkel nog een indrukwekkende mindmap aan. Afgezien van een paar scripts in de header bestaat de broncode uit niets anders dan een waanzinnig labyrint van teksttekens.
Jan Robert Leegte experimenteert als internetkunstenaar sinds 1997 met de sculpturale potentie van software en browsers. Aan zijn online installaties voegt Leegte allerlei referenties zoals buttons, scroll bars, etc. toe. Door deze toevoegingen probeert deze internetkunstenaar ons er op te wijzen dat wij emoties wel eens durven projecten op deze virtuele elementen.
Jan Robert Leegte toont ons een gefragmenteerd virtueel bestaan. Toch blijft zijn werk niet beperkt tot een online expositie ervan. Zowel in galerijen als in de buitenwereld zoekt hij naar manieren om de mens te confronteren met zijn of haar eigen gebruikersinterface.
Hieronder vind je nog een aantal voorbeelden van interessante internetkunstenaars die zeker de moeite van het ontdekken waard zijn: Constant Dullaart, Nancy Mauro-Flude, Danja Vasiliev & Peter Luining.
Licht ik een aantal interessante projecten toe, dan kan ik het niet nalaten de flamboyante figuur van Heath Bunting te vermelden. Toch krijg je al snel de indruk dat deze projecten allerminst een eeuwigheidswaarde toegedicht krijgen.
X is een project van internetkunstenaar Heath Bunting. In 1996 richtte hij samen met vijf andere internationale mediakunstenaars het collectief Irational op. Het collectief reageerde vooral tegen de internethype van begin jaren negentig en drong aan om stil te staan bij de zaken die we wel eens over het hoofd zouden kunnen zien in de fysieke realiteit.
X vroeg bezoekers van de website waar en waarom ze een boodschap van de url www.irational.org/x/ in het straatbeeld zagen opduiken. Klik je op 'next' dan lees je op de volgende pagina alle reacties.
Sinds de eerste versie van het project Next Art Generator in 1999 het levenslicht zag, lanceerde Cornelia Sollfrank 5 edities van deze online machine. De Next Art Generator is een computerprogramma dat online materiaal collecteert en assembleert tot nieuwe websites of afbeeldingen vb. afkomstig van Google Images.
Op de site kan je alle 5 edities downloaden en een archief raadplegen met verschillende user-generated kunstwerken. Het enige dat de gebruiker moet doen is een titel als zoekwoord en de naam van de auteur ingeven.
Hotglue van het Moddr collectief is het meest eenvoudige content management system ter wereld. Afbeeldingen, teksten en video's kopieer en verplaats je rechtstreeks in je browser. Hotglue parodieert de complexe systemen en platformen die websites tot ondoordringbare forten omvormt.
Hoewel een ludiek project, blijkt het grappige aan Hotglue juist dat je het ook effectief kan gebruiken. Het is niet zomaar een mockup van een content management systeem. Neen, het is een echt CMS. Met behulp van de speelse video handleidingen ervaar je aan den lijve hoe eenvoudig dit systeem te gebruiken is.
Internetkunst: collecties en collectieven
Internetkunst, dat kan toch niet moeilijk zijn om dat te bewaren? Beweren dat het tegendeel waar is, doe ik niet. Maar ook in de internetwereld moeten scripts, plugins, bestandstypen, domeinen, protocollen etc. voortdurend geactualiseerd. Om nog maar te zwijgen van de juridische omkadering. Er bestaan nochtans heel wat organisaties die zich actief inzetten voor de collectie van digitale internetkunst. Ook collectieven slagen er doorgaans beter in hun collecties actief te beschermen tegen de tand des tijds.
Neural.it, met duidelijke Italiaanse roots, bestaat in internettermen al een eeuwigheid. Sinds 1993 documenteert deze website een breed spectrum van artistieke activiteiten, van mediakunst tot internetkunst. Ook de boekentips over digitale kunst zijn telkens aanraders.
Hoewel de website zelf hier en daar een technisch steekje laat vallen, zijn de artikels wel recent, boeiend en to-the-point. Ook op Twitter is Neural.it bijzonder actief. Hoewel de schare volgers niet de meest omvangrijke is, weten ze wel een geëngageerd publiek te bereiken.
Een ander oerfenomeen is Turbulence, een onbetwistbare autoriteit die zich al 15 jaar toelegt op de collectie van en publicaties over digitale internetkunst. Zelf vatten ze deze hybride kunstvorm samen onder de noemer van networked art.
Laat je niet misleiden door de website die uit een lang vervlogen tijdperk lijkt te dateren, hun archieven met internetkunst zijn megalomaan groot. Je vindt er wondermooie werkjes van digitaal vernuft en mogelijke succesvolle prototypes voor toekomstige webapplicaties.
Net-Art.org positioneert zich als een portaal tot de wereld van webgerelateerde kunst. Verken je hun website dan merk je dat zij inderdaad heel wat interessante artikels en een beknopte, maar heldere historiek van internetkunst te bieden hebben.
Net-Art.org lijkt op het eerste zicht een ambitieus project waar veel tijd en energie in kruipt. Jammer genoeg blijft de activiteit de laatste maand wat uit. Maar neem me gerust op m'n woord als ik concludeer dat het een inspirerende bron van informatie over internetkunst is.
Hoewel ik Moddr al vermeldde met hun cms Hotglue, neem ik het hieronder nogmaals op in het overzicht van collectieven die zich storten op internetkunst in al haar facetten, niet zelden tot hacktivisme toe. De meest bekende voorbeelden zijn Old boys network, The Yes Men & Ubermorgen.
Internetkunst: theorie en toekomst
Doorploegen we theoretische artikels over internetkunst dan wordt dit meestal gekaderd in het bredere framework van mediakunst. Het zou een te nauwe visie op kunst zijn om mediakunst als een geëvolueerde vorm van visuele kunst te beschouwen. De discussie op theoretisch niveau komt dus nog geregeld neer op de vraag of internetkunst al dan niet een kunstvorm met een eigen identiteit, met voldoende onderscheidende karakteristieken is. Ik moet toegeven dat ik tijdens mijn beknopt onderzoek op weinig echt spraakmakende, laat staan revolutionaire of tijdloze kunstwerken stootte. Niettemin ontdekte ik inspirerende werken, maar dan meer in de sfeer van algoritmische kunst en infosthetics.
Ik meen tenslotte nog te vermoeden dat kunstenaars de tijd niet durven nemen om het internet als medium door en door te leren kennen. Net zoals in de schilderkunst vergt het jaren, zo niet decennia om je materialen te leren werken. Het internet kent dergelijke tools waarmee het zich laat bespelen, maar pas na een lang leerproces. Langs de andere kant denk ik ook dat de mensen die het internet hebben leren kennen het artistieke potentieel en de verbindende, haast religieuze functie ervan, ofwel onderschatten, ofwel miskennen. Niet verwonderlijk als je merkt hoe zwaar het internet wel niet onder commerciële druk staat.
Ergens geloof ik ook dat de artistieke netizens van deze wereld zich onder de ontwerpers, ontwikkelaars en analytici bevinden. Alleen voelen ze niet de behoefte, niet de noodzaak om een boodschap aan die wereld te verkondigen. Tenzij die wereld online tot een betere plek maken. Dat die behoefte niet zal groeien, is natuurlijk nooit uitgesloten. Maar misschien moet ik eerst nog wat verder luisteren om daarna pas zelf iets zinnig over internetkunst te kunnen zeggen.
Reageren is dus de boodschap! Wat is jouw houding of ervaring met internetkunst? Heb je andere, meer spectaculaire voorbeelden gevonden? Snoer me de mond, want ik leg m'n oor ook graag te luister bij jouw mening.
Blijf in ieder geval op de hoogte door je per e-mail in te schrijven.

Van de eerste Artefact tentoonstellingen in het STUK in Leuven tot het Courtisane Festival in de Vooruit in Gent, als toeschouwer weet ik de afgelopen 10 jaar zeker en vast te genieten van digitale kunst in eigen land. Ook als theaterdramaturg was ik nauw betrokken bij het digitale performance collectief Crew dat multimediaal ervaringstheater maakt en momenteel lof oogst op het hele Europese continent.
Spreken we over digitale kunst op internet dan onderscheiden we eerst en vooral gedigitaliseerde kunst dat op internet gepresenteerd wordt (bv. het Google Art Project) en digitale kunst dat internet als primair medium of instrument inzet of ter discussie stelt. Internetkunst verken ik vanuit pioniers & projecten, collecties & collectieven en theorie & toekomst.
Kunst digitaal op internet
Het prestigieuze Art Project van Google visualiseert enkele toonaangevende internationale kunstcollecties uit Europa, Amerika en Azië. Dankzij dit project kunnen we virtueel genieten van zo'n duizendtal kunstwerken van over heel de wereld, uit het MoMA (Museum of Modern Art, New York City, USA), Tate (Londen, UK), Hermitage (Moskou, Rusland) en 14 andere musea in 6 andere landen. De kunstwerken kan je ofwel in een digitale galerij ofwel virtueel navigerend doorheen de wandelgangen bezichtigen. Voor dit virtuele navigatiesysteem maakt het Google Art Project gebruik van de streetview technologie.Deze video's introduceren je tot het digitale museumbezoek. De eerste video beschouw je best als een soort handleiding. In de tweede video werp je een blik achter de schermen van het project. Voor de volledigheid voeg ik er per land de verschillende deelnemende musea aan toe. Opmerkelijk is dat er verschillende Nederlandse, maar geen enkel Belgisch museum aan dit project deelneemt.
|
Zo kan je ook eigen collecties samenstellen met kunstwerken uit de verschillende musea, bv. een collectie met visionaire kunstwerken. Minpunt zijn wel de beperkte opties om je eigen collectie te delen: je kan enkel de link opvragen en doorsturen per mail en naar Facebook, Twitter en Buzz. Hoog tijd voor Google om dit te actualiseren, want hun eerste Twitter evenknie 'Buzz' wordt begin 2012 uit de ether gehaald. De link naar Buzz geeft nu al een 404 fout.
Digitale internetkunst
Net art, internet art of internetkunst in het Nederlands is een kunstvorm met als hoofdkenmerk dat het een online gebeurtenis is. Steeds meer speelt ons dagelijkse leven zich immers ook online af. Of het nu goedkeurend de inherente potentie van dit medium in de verf zet of zich afwijzend uitlaat over de negatieve gevolgen ervan, internetkunst poogt in de eerste plaats gebruikers bewust met dit medium te laten omgaan.Toen ik tijdens Artefact 2006 in Leuven de virtuele idylle van The Endless Forest, een multiplayer game ontworpen en geregisseerd door Auriea Harvey & Michaël Samyn, mocht spelen, werd de romantische visie van het eindeloze online woud bevolkt, door dartelende herten, me eensklaps duidelijk. Hacktivisme, als tegenhanger van deze visie protesteert en manifesteert juist tegen de onvolmaaktheden in ons dagelijkse virtuele bestaan. Los van het artistieke niveau van deze interventies heeft het vaak veel weg van een verzetsbeweging (zoals http://fffff.at/), en niet zelden weegt ook het politieke aspect van bepaalde optredens door zoals bv. Anonymous met acties reageerde tegen de aantijgingen aan het adres van WikiLeaks en stichter Julian Assange.
Internetkunst: pioniers en projecten
Spreken we over pioniers en de projecten van deze pioniers, dan gaan we terug tot midden jaren 90. In 1996 ontving Vuk Cosic een onleesbare mail van een anoniem verzendadres. Enkel de letters 'net art' vielen hem op. Zo gaf een kunstenaar volgens verschillende bronnen voor de eerste keer een naam aan zijn online activiteit. Visuele en sonore digitale kunst bestaan natuurlijk al langer. Maar voor internetkunst moeten we slechts een vijftiental jaren terug in de tijd gaan om te graven naar de wortels ervan.
Arcangel Constantini vond de mosterd voor zijn werken bij afgedankte gebruiksvoorwerpen die hij in de straten van Mexico vond. Met behulp van zijn kennis van elektronische technieken maakte hij bv. toestellen die geluid en beeld vervormen door middel van tactiele toetsen.
Zijn hoofdwerk is de Network Latino Database. Deze database was een kunstwerk op zich dat Zuid-amerikaanse internetkunst in kaart brengt. Bezoek je nu de website dan tref je enkel nog een indrukwekkende mindmap aan. Afgezien van een paar scripts in de header bestaat de broncode uit niets anders dan een waanzinnig labyrint van teksttekens.
Jan Robert Leegte toont ons een gefragmenteerd virtueel bestaan. Toch blijft zijn werk niet beperkt tot een online expositie ervan. Zowel in galerijen als in de buitenwereld zoekt hij naar manieren om de mens te confronteren met zijn of haar eigen gebruikersinterface.
Hieronder vind je nog een aantal voorbeelden van interessante internetkunstenaars die zeker de moeite van het ontdekken waard zijn: Constant Dullaart, Nancy Mauro-Flude, Danja Vasiliev & Peter Luining.
Licht ik een aantal interessante projecten toe, dan kan ik het niet nalaten de flamboyante figuur van Heath Bunting te vermelden. Toch krijg je al snel de indruk dat deze projecten allerminst een eeuwigheidswaarde toegedicht krijgen.
X vroeg bezoekers van de website waar en waarom ze een boodschap van de url www.irational.org/x/ in het straatbeeld zagen opduiken. Klik je op 'next' dan lees je op de volgende pagina alle reacties.
Op de site kan je alle 5 edities downloaden en een archief raadplegen met verschillende user-generated kunstwerken. Het enige dat de gebruiker moet doen is een titel als zoekwoord en de naam van de auteur ingeven.
Hoewel een ludiek project, blijkt het grappige aan Hotglue juist dat je het ook effectief kan gebruiken. Het is niet zomaar een mockup van een content management systeem. Neen, het is een echt CMS. Met behulp van de speelse video handleidingen ervaar je aan den lijve hoe eenvoudig dit systeem te gebruiken is.
Internetkunst: collecties en collectieven
Internetkunst, dat kan toch niet moeilijk zijn om dat te bewaren? Beweren dat het tegendeel waar is, doe ik niet. Maar ook in de internetwereld moeten scripts, plugins, bestandstypen, domeinen, protocollen etc. voortdurend geactualiseerd. Om nog maar te zwijgen van de juridische omkadering. Er bestaan nochtans heel wat organisaties die zich actief inzetten voor de collectie van digitale internetkunst. Ook collectieven slagen er doorgaans beter in hun collecties actief te beschermen tegen de tand des tijds.
Hoewel de website zelf hier en daar een technisch steekje laat vallen, zijn de artikels wel recent, boeiend en to-the-point. Ook op Twitter is Neural.it bijzonder actief. Hoewel de schare volgers niet de meest omvangrijke is, weten ze wel een geëngageerd publiek te bereiken.
Laat je niet misleiden door de website die uit een lang vervlogen tijdperk lijkt te dateren, hun archieven met internetkunst zijn megalomaan groot. Je vindt er wondermooie werkjes van digitaal vernuft en mogelijke succesvolle prototypes voor toekomstige webapplicaties.
Net-Art.org lijkt op het eerste zicht een ambitieus project waar veel tijd en energie in kruipt. Jammer genoeg blijft de activiteit de laatste maand wat uit. Maar neem me gerust op m'n woord als ik concludeer dat het een inspirerende bron van informatie over internetkunst is.
Hoewel ik Moddr al vermeldde met hun cms Hotglue, neem ik het hieronder nogmaals op in het overzicht van collectieven die zich storten op internetkunst in al haar facetten, niet zelden tot hacktivisme toe. De meest bekende voorbeelden zijn Old boys network, The Yes Men & Ubermorgen.
Internetkunst: theorie en toekomst
Doorploegen we theoretische artikels over internetkunst dan wordt dit meestal gekaderd in het bredere framework van mediakunst. Het zou een te nauwe visie op kunst zijn om mediakunst als een geëvolueerde vorm van visuele kunst te beschouwen. De discussie op theoretisch niveau komt dus nog geregeld neer op de vraag of internetkunst al dan niet een kunstvorm met een eigen identiteit, met voldoende onderscheidende karakteristieken is. Ik moet toegeven dat ik tijdens mijn beknopt onderzoek op weinig echt spraakmakende, laat staan revolutionaire of tijdloze kunstwerken stootte. Niettemin ontdekte ik inspirerende werken, maar dan meer in de sfeer van algoritmische kunst en infosthetics.
Ik meen tenslotte nog te vermoeden dat kunstenaars de tijd niet durven nemen om het internet als medium door en door te leren kennen. Net zoals in de schilderkunst vergt het jaren, zo niet decennia om je materialen te leren werken. Het internet kent dergelijke tools waarmee het zich laat bespelen, maar pas na een lang leerproces. Langs de andere kant denk ik ook dat de mensen die het internet hebben leren kennen het artistieke potentieel en de verbindende, haast religieuze functie ervan, ofwel onderschatten, ofwel miskennen. Niet verwonderlijk als je merkt hoe zwaar het internet wel niet onder commerciële druk staat.
Ergens geloof ik ook dat de artistieke netizens van deze wereld zich onder de ontwerpers, ontwikkelaars en analytici bevinden. Alleen voelen ze niet de behoefte, niet de noodzaak om een boodschap aan die wereld te verkondigen. Tenzij die wereld online tot een betere plek maken. Dat die behoefte niet zal groeien, is natuurlijk nooit uitgesloten. Maar misschien moet ik eerst nog wat verder luisteren om daarna pas zelf iets zinnig over internetkunst te kunnen zeggen.
Reageren is dus de boodschap! Wat is jouw houding of ervaring met internetkunst? Heb je andere, meer spectaculaire voorbeelden gevonden? Snoer me de mond, want ik leg m'n oor ook graag te luister bij jouw mening.
Blijf in ieder geval op de hoogte door je per e-mail in te schrijven.
0 reacties:
Een reactie posten